Safety&Security Compliance Adam Wiercigroch » Kontrola Inspektora Pracy

Prawdziwy test dla pracowników służby BHP. Część 2.

W pierwszej części opisałem nasze możliwości oddziaływania na przebieg kontroli Państwowej Inspekcji Pracy już na etapie tworzenia protokołu. W tym odcinku omówię nasze działania w sytuacji, kiedy otrzymamy Nakaz PIP.

Zacznijmy od tego, że nakaz jest decyzją administracyjną, i jako taka podlega przepisom kodeksu postępowania administracyjnego. W praktyce oznacza to, że w uzasadnionych przypadkach od nakazu inspektora pracy pracodawca może się odwołać do okręgowego inspektora pracy. Na jakiej podstawie prawnej?

Polecam szczegółowo zapoznać się z zasadami ogólnymi opisanymi w rozdziale drugim kodeksu postępowania administracyjnego. Najczęściej naruszaną przez inspektorów pracy zasadą jest zasada prawdy obiektywnej (art. 7 kpa.). Zasada ta w ogólnym zarysie stanowi, że organy administracji publicznej (w omawianym przypadku inspektor pracy) mają obowiązek podjąć - między innymi - wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. No i na tym polu zdarza się, że inspektor pracy nie dopełnia tego obowiązku w całości. W nakazie opisane są zdarzenia, które nie są potwierdzone dowodami, a jedynie przypuszczeniami samego inspektora pracy. W konsekwencji wnioski inspektora pracy zawarte w decyzji, a tym samym konkretne polecenia skierowane do pracodawcy mogą zostać skutecznie podważone poprzez wykazanie, że organ kontrolny nie podjął wszystkich działań, aby dokładnie wyjaśnić stan faktyczny. Przykład? Wyobraźmy sobie sytuację, w której inspektor pracy wydał decyzję administracyjną o konieczności uzupełnienia środków ochrony indywidualnej, argumentując zagrożeniem powstania urazu w trakcie wykonywania ręcznych prac transportowych. Czy inspektor pracy udokumentował fakt istnienia takiego zagrożenia? Czy sprawdził rejestr wypadków przy pracy z ostatnich lat w kontrolowanym przez siebie przedsiębiorstwie? A jeśli tak, to czy stwierdził, że w wyniku wykonywanych prac transportowych doszło do urazu kończyn dolnych? W ilu przypadkach? A co z dokumentacją oceny ryzyka zawodowego? Czy inspektor pracy sprawdził wyniki tej analizy? Czy ryzyko urazu podczas tych prac jest duże, średnie, czy małe, a może w ogóle nie występuje?

Na te i wiele innych pytań musi odpowiedzieć inspektor pracy zanim podejmie decyzje o próbie narzucenia pracodawcy konieczności poniesienia ( czasami niepotrzebnie,) kosztów zakupu dodatkowych środków ochrony. Jeśli tego nie zrobi, to pracodawca powinien ten fakt wykazać w odwołaniu. W tym przypadku dodatkowym argumentem przemawiającym za pracodawcą są także przepisy kodeksu pracy. W rozdziale IX "Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze" , przepisy stanowią, że to pracodawca ( a więc nie inspektor pracy) ustala czy, a jeśli tak, to jakie środki ochrony indywidualnej należy wprowadzić do zakładu pracy. Ten argument też warto wykorzystać.

Jeśli pracodawca wykaże, że w wyniku prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego, przy aktywnym udziale pracowników w jej tworzeniu, po konsultacji z przedstawicielami załogi wyników tej oceny, nie wykazano realnego zagrożenia, o którym mowa w nakazie, to w praktyce taki pracodawca będzie miał bardzo mocne argumenty w procesie odwoławczym, i realne szanse na skuteczną obronę swoich praw.

Kolejną podstawą prawną pracodawcy do zaskarżenia nakazu Państwowej Inspekcji Pracy, będą stwierdzone braki poszczególnych elementów decyzji administracyjnej. Są one dokładnie opisane w art. 107. § 1. kpa. Wśród wielu wymogów formalnych jakie musi spełniać prawidłowo wydana i mające określone skutki prawne decyzja administracyjna, jest także konieczność sporządzenia uzasadnienia faktycznego i prawnego takiej decyzji. O tym, na czym polega uzasadnienie faktyczne i prawne możemy się dowiedzieć czytając przepisy art. 107. § 3. kpa. Najciekawszy jest opis uzasadnienia faktycznego, a brzmi on następująco: "...Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej..." (źródło ustawa kodeks postępowania administracyjnego; podkreślenie autora).

Innymi słowy. Brak dowodów na potwierdzenie stwierdzeń zawartych w nakazie jest doskonałą podstawą prawną do skutecznego zaskarżenia takiej decyzji.

Czy w opisanym wyżej przykładzie będzie można skutecznie się powołać na brak uzasadnienia faktycznego? Naturalnie, że tak. Inspektor pracy nie udowodnił dlaczego uważa, że ryzyko urazu podczas wykonywania prac transportowych jest na tyle prawdopodobne, że uzasadnia konieczność zakupu dodatkowych środków ochrony indywidualnej. Jednocześnie odmówił, czy nie wziął pod uwagę dowodów przedstawionych przez pracodawcę (rejestr wypadków przy pracy, dokumentacja oceny ryzyka zawodowego, protokoły z posiedzeń Komisji BHP itp).

Podsumowując: służba bhp może i powinna starać się o weryfikację ustaleń inspektora pracy, i mieć w ten sposób realny wpływ na treść protokołu z kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (w pierwszej kolejności), a także powinna się upewnić, że wydana później decyzja w postaci nakazu jest zgodna z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, a w szczególności z zasadą prawdy obiektywnej oraz wymogami uzasadnienia faktycznego.

Kontrola Inspektora Pracy - czy nakaz kończy sprawę?

Prawdziwy test dla pracowników służby BHP. Część 2.